Inisiatif Hujung minggu Tanpa Beg Plastik
Pengurusan
sisa pepejal merupakan salah satu isu alam sekitar yang sangat penting
di Negara ini. Menurut kaji selidik yang dilaksanakan oleh Jabatan Alam
Sekitar, Taman dan Rekreasi pada tahun 2005 telah mendapati bahawa
jumlah sisa pepejal yang dikutip mencapai 189,000 ton setahun. Ini
bermakna bagi setiap seorang penduduk menghasilkan 1.4kg sisa pepejal
dalam masa sehari yang mana ianya merupakan salah satu jumlah yang
tertinggi di rantau ini.
Dari jumlah sisa berkenaan, 16% adalah terdiri dari sisa plastik dan sebahagian besarnya adalah merupakan sisa beg-beg plastik.
Beg
plastik atau lebih dikenali di Negara ini sebagai 'beg kerisik-kerisik'
atau 'kantung kuyas-kuyas' telah lama digunakan sebagai satu kemudahan
semasa membeli-belah. Beg plastik sangat mudah didapati memandangkan
ianya diberikan secara percuma di kesemua kedai-kedai dan gedung-gedung
membeli-belah.
Walaubagaimanapun,
sifat beg plastik yang tahan lama dan tidak mudah reput merupakan satu
masalah terhadap alam sekitar. Beg plastik mengambil masa yang agak lama
untuk reput di alam sekitar dan dianggarkan mengambil masa selama lebih
1000 tahun. Dalam proses pereputan itu beg plastik juga menghasilkan
bahan-bahan toksik yang boleh mencemarkan tanah dan sumber air di mana
ianya bukan sahaja memberi kesan kepada tanaman dan tumbuh-tumbuhan
tetapi juga binatang.
Bahan kimia
yang merbahaya tersebut boleh memasuki rantai makanan dimana binatang
secara tidak langsung boleh memakannya. Selain daripada itu pembuangan
beg-beg plastik dengan sewenang-wenangnya boleh mengancam kehidupan laut
dan menyebabkan kematian. Yang pada mana beg-beg plastik yang hanyut ke
laut disangkakan sebagai obor-obor atau makanan mereka. Ini merupakan
salah satu sebab mengapa banyak Negara-negara telah memberhentikan
pengunaan beg-beg plastik dan mengantikanya dengan beg-beg guna semula
yang lebih mesra alam.
Sehubungan
dengan itu pembuangan beg plastik juga mencemarkan keindahan alam
sekitar dan menyebabkan longkang-longkang dan parit-parit tersumbat yang
mengakibatkan banjir.
Beg-beg
plastik diperbuat dari bahan petroleum dan penghasilan plastik
memerlukan berjuta-juta gelen minyak yang boleh dimanfaatkan untuk
kegunaan lain seperti minyak pengangkutan ataupun untuk menghasilkan
tenaga elektrik.
Penduduk seluruh
dunia dianggarkan menggunakan 1 trilion beg plastik setiap tahun.
Mengikut anggaran lain, Taiwan mengunakan 20 bilion beg plastik setahun
(900 setiap seorang), Jepun menggunakan 300 bilion beg plastik setahun
(100 setiap seorang) dan Australia menggunakan 6.9 bilion beg plastik
setiap tahun (326 beg plastik setiap seorang).
Manakala
di Brunei Darussalam, melalui kaji selidik yang dijalankan Jabatan Alam
Sekitar, Taman dan Rekreasi pada dua hujung minggu di tahun 2011
mendapati bahawa penggunaan beg plastik bagi sebuah pasaraya ialah
3000-8000. Dari jumlah ini, setiap pasaraya akan menggunakan 144,000 –
393,600 beg plastik setiap tahun yang mana jumlah ini hanyalah dari
anggaran pada hujung minggu sahaja.
Bagaimana
pula bagi mereka yang membeli-belah di hari-hari biasa? Kumpulan
Pasaraya di bawah Syarikat Milmewah melaporkan penggunaan beg plastik
adalah sebanyak 6 juta setahun. Jika jumlah 3000-8000 beg plastik ini
digunakan setiap hari oleh setiap pasaraya di Negara ini, maka 20
pasaraya akan menggunakan 22-60 juta setahun.Dalam
kaji selidik ini juga mandapati sebanyak 180 orang pelanggan pasaraya
yang menggunakan beg guna semula semasa membeli belah. Ini hanyalah
0.99% daripada 18,043 pelanggan yang masih lagi menggunakan beg plastik.
Oleh yang demikian dengan peratus yang begitu kecil ini diharapkan
boleh meningkatkan lagi kesedaran awam dan seterusnya menggunakan beg
guna semula secara berterusan.
Kempen
promosi penggunaan beg guna semula sudah lama diperkenalkan bermula
pada tahun 2008 dalam acara memperingati Hari Alam Sekitar Sedunia yang
telah dilancarkan oleh Yang Berhormat Menteri Pembangunan. Acara
tersebut diadakan di gedung perniagaan Giant Hypermarket Rimba di mana
beg-beg guna semula diagih-agihkan kepada pelanggan gedung tersebut pada
hari berkenaan.
Kempen itu diteruskan
dengan pengagihan beg-beg guna semula di beberapa buah gedung
perniagaan lain seperti Hua Ho, Supasave, Utama Grand dan Jaya
Hypermart. Ianya juga dilaratkan ke gedung-gedung perniagaan di kesemua
daerah. Bahkan kempen ini juga diadakan pada bulan puasa di mana beg-beg
guna semula diagih-agihkan secara percuma di dua gerai Ramadhan utama
di daerah Brunei-Muara.
Sebagai
kesinambungan, satu kempen awam Hari Tanpa Beg Plastik juga telah
diadakan oleh kementerian ini semasa menyambut Hari Mesra Pelanggan
Kementerian Pembangunan pada bulan mei 2010. Pada hari pelancaran
tersebut, Yang Berhormat Menteri Pembangunan pada ketika itu telah
sama-sama turut serta mengunjungi ke tiga buah gedung perniagaan Hua Ho,
Supasave dan Giant untuk mengagihkan beg guna semula kepada
pelanggan-pelanggan gedung tersebut. Sepanjang kempen itu dijalankan
pelanggan-pelanggan yang membeli-belah di gedung-gedung perniagaan utama
tidak diberikan beg plastik secara percuma malah dikenakan bayaran 10
sen seplastik. Ini bertujuan untuk mendidik orang awam untuk mula
mempraktikan penggunaan beg guna semula apabila membeli-belah.
Inisiatif Hujung Minggu Tanpa Beg Plastik (No Plastic Bag Weekend) telah
dilancarkan pada 26 Mac 2011 dimana pengunaan beg plastik tidak
dibolehkan pada hunjung minggu. Tujuan inisiatif ini diungkayahan oleh
Kementerian Pembangunan melalui Jabatan Alam Sekitar, Taman dan Rekreasi
(JASTRe) untuk menggurangkan penggunaan beg plastik dan seterusnya
mempromosikan penggunaan beg guna semula apabila membeli-belah. Manakala
sokongan dan kerjasama dari gedung-gedung perniagaan utama di Negara
seperti tidak menyediakan beg-beg plastik untuk pelanggan di hujung
minggu juga membantu keberkesanan inisisatif ini.
Memandangkan
sambutan yang menggalakan dari orang ramai, pada 16 Februari 2012
inisiatif tersebut telah dilaratkan dengan memasukan hari Jumaat untuk
menjadikannya Inisiatif Hujung Minggu Tanpa Beg Plastik (No Plastic Bag Weekend) selama
tiga hari dalam seminggu. Dalam pada masa yang sama ada setengah pihak
yang juga mahukan inisiatif tersebut untuk terus menghentikan penggunaan
beg plastik setiap hari.
Pada awal
inisiatif dilancarkan cuma ada 18 buah pasaraya yang turut serta dalam
inisiatif ini. Apabila hari Jumaat dimasukkan, jumlah ini bertambah
kepada 49 buah pasaraya dan juga kedai-kedai kecil seperti kedai roti,
kedai kain, kedai buku dan lain-lain.
Selepas
pelancaran inisiatif dijalankan terdapat juga banyak aduan dan rintihan
daripada orang ramai mengenai kesukaran mereka untuk membeli-belah
tanpa beg plastik. Menurut kaji selidik yang dijalankan oleh Jabatan ini
pada satu hujung minggu bulan Mei 2011 selepas pelancaran mendapati
bahawa hanya 47% sahaja yang membawa beg guna semula, manakala 12%
menggunakan kotak karton yang disediakan oleh pasaraya dan selebihnya
41% menggunakan troli atau memegang sahaja barang belian mereka.
Dari
kaji selidik pada hari-hari biasa pula mendapati bahawa terdapat
sedikit peningkatan pada jumlah pembeli yang menggunakan beg guna semula
jika dibandingkan dari sebelum inisiatif dilancarkan. Ini menunjukkan
inisiatif ini telah mendatangkan kesan kepada pembeli untuk membiasakan
dan menanamkan sifat penggunaan beg guna semula meskipun pada hari-hari
biasa.
Dari pemerhatian ini, dapat
dilihat sambutan dari pengurus kedai-kedai serta orang ramai yang mana
menggunakan beg guna semula jelas diterapkan semasa membeli belah.
Perkara ini juga dapat dilihat terbawa-bawa semasa membeli juadah
berbuka puasa di gerai-gerai Ramadhan, di mana ada sebilangan penduduk
yang mengamalkan penggunaan beg guna semula ini.
Di
masa akan datang, Jabatan Alam Sekitar, Taman dan Rekreasi akan
menambah hari-hari tanpa beg plastik ini secara berperingkat-peringkat
sehingga keseluruhan atau setiap hari penggunaan beg plastik di
kedai-kedai ditiadakan pada hari-hari biasa. Pada kesimpulannya,
diharapkan inisiatif ini boleh mencapai target kerajaan kearah
peningkatan tahap kitar semula di Negara ini kepada 10% pada tahun 2015
dan 15% pada tahun 2020.
